Măng cụt rừng là quả gì? Tác dụng, cách ăn trái măng cụt rừng

Măng cụt là loại trái cây quen thuộc với người Việt Nam, nổi bật với hương vị ngọt thanh, vỏ tím, ruột trắng muốt. Tuy nhiên, ít ai biết rằng bên cạnh giống măng cụt trồng phổ biến, trong rừng sâu núi thẳm của Việt Nam còn có một loại măng cụt mọc hoang, được gọi là măng cụt rừng. Đây không chỉ là một loại trái cây rừng độc đáo mà còn mang lại nhiều giá trị dinh dưỡng và dược liệu quý giá.

Măng cụt rừng là gì?

Măng cụt rừng (có những nơi còn gọi là trái bứa rừng, măng cụt dại) là loại cây thuộc họ Bứa (Clusiaceae), mọc tự nhiên trong các cánh rừng già của Việt Nam. Khác với măng cụt trồng được nhân giống và chăm sóc theo kỹ thuật nông nghiệp, măng cụt rừng sinh trưởng hoàn toàn trong điều kiện hoang dã, không phân thuốc, không can thiệp nhân tạo.

Măng cụt rừng thường có nhiều loại, thông thường cây có thân gỗ cao từ 3 – 10m, vỏ cây sần sùi, lá dày và bóng. Quả có vỏ dày màu xanh vàng có loại màu đỏ, hình tròn. Mỗi quả chứa 4 – 6 múi, vị chua thanh ngọt ít, rất được người dân miền núi ưa chuộng.

Khu vực phân bố của măng cụt rừng

Măng cụt rừng mọc tự nhiên ở nhiều vùng rừng núi nước ta, đặc biệt là:

• Tây Nguyên: Gia Lai, Kon Tum, Đắk Lắk, Đắk Nông.
• Miền Đông Nam Bộ: Bình Phước, Lâm Đồng.
• Miền Trung và Bắc Trung Bộ: Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên Huế.
• Miền núi phía Bắc: Hòa Bình, Sơn La, Yên Bái, Tuyên Quang.

Mùa thu hoạch thường rơi vào tháng 5 đến tháng 7, tùy theo điều kiện thời tiết từng năm. Do nguồn cung phụ thuộc hoàn toàn vào tự nhiên nên sản lượng không ổn định, giá trị kinh tế cao.

Đặc điểm nhận biết măng cụt rừng

Hình dáng bên ngoài

• Quả măng cụt rừng nhỏ hơn (có loại trái to), đường kính chỉ khoảng 2 – 4 cm.
• Vỏ ngoài màu xanh vàng khi chín (có loại trái đỏ), bề mặt hơi nhám, dày và cứng.
• Khi bóc, bên trong là các múi nhỏ màu trắng đục hoặc trắng trong.

Hương vị

• Vị chua pha ít ngọt, thanh mát, không quá đậm như măng cụt trồng.
• Có mùi thơm dịu, mang đặc trưng trái cây rừng núi.

Khác biệt so với măng cụt thường

Tác dụng của măng cụt rừng

Không chỉ là trái cây ngon miệng, măng cụt rừng còn được y học cổ truyền và hiện đại đánh giá cao về mặt dinh dưỡng và dược tính.

1. Chống oxy hóa mạnh mẽ

Măng cụt rừng chứa nhiều xanthone – hợp chất chống oxy hóa mạnh, giúp trung hòa các gốc tự do trong cơ thể, hỗ trợ phòng ngừa ung thư, lão hóa da, cải thiện chức năng miễn dịch.

2. Giảm viêm, tăng cường đề kháng

Theo Đông y, măng cụt rừng có tính mát, vị chua ngọt, giúp thanh nhiệt, giải độc, tiêu viêm. Người dân vùng núi thường dùng vỏ măng cụt sắc nước uống để trị đau họng, viêm họng, hoặc rửa vết thương ngoài da.

3. Hỗ trợ tiêu hóa

Múi măng cụt chứa nhiều chất xơ và enzyme tự nhiên giúp kích thích tiêu hóa, chống táo bón, đầy hơi. Ăn măng cụt rừng giúp bụng nhẹ, ăn ngon miệng hơn.

4. Làm đẹp da, giảm cân

Hàm lượng calo thấp, nhiều vitamin C và chất chống oxy hóa giúp măng cụt rừng trở thành loại quả lý tưởng cho người ăn kiêng, làm đẹp, chăm sóc da từ bên trong.

5. Dùng làm thuốc dân gian

Một số ứng dụng khác từ dân gian:

• Vỏ quả phơi khô, sắc nước uống trị tiêu chảy, lỵ, viêm loét dạ dày.
• Hạt giã nát kết hợp với các dược liệu khác làm thuốc bổ gan, giải độc.

Cách ăn măng cụt rừng

1. Ăn tươi

Măng cụt rừng ngon nhất là khi ăn tươi sau khi hái. Dùng dao rạch nhẹ quanh vỏ, tách ra từng múi ăn liền. Có thể chấm muối ớt hoặc đường nếu muốn tăng hương vị.

2. Ngâm rượu

Vỏ và hạt măng cụt rừng thường được người dân vùng cao ngâm rượu để uống chữa nhức mỏi, tăng cường sinh lực.

Cách làm:

• Dùng vỏ và hạt măng cụt rừng rửa sạch, phơi khô.
• Ngâm với rượu trắng 40 độ trong bình thủy tinh theo tỷ lệ 1:5 trong 3 – 6 tháng.

3. Sấy khô hoặc làm mứt

Một số nơi bắt đầu chế biến măng cụt rừng thành mứt, trái cây sấy, để bảo quản lâu hơn và mở rộng thị trường tiêu thụ.

Giá bán măng cụt rừng bao nhiêu?

Do sản lượng ít, khó thu hoạch và có giá trị đặc biệt nên giá măng cụt rừng khá cao so với măng cụt thường. Tùy thời điểm và khu vực, giá có thể dao động:

• Măng cụt rừng tươi: 90.000 – 180.000 đồng/kg.
• Vỏ măng cụt rừng phơi khô: 250.000 – 400.000 đồng/kg.
• Rượu măng cụt rừng ngâm: 300.000 – 500.000 đồng/lít (tùy thời gian ngâm).

Các sản phẩm từ măng cụt rừng hiện có mặt tại chợ phiên miền núi, cửa hàng đặc sản, hoặc được bán online trên các trang mạng xã hội, sàn thương mại điện tử.

Lưu ý khi sử dụng măng cụt rừng

• Không ăn quá nhiều một lúc vì tính mát có thể gây lạnh bụng.
• Người có hệ tiêu hóa yếu, dễ bị tiêu chảy nên dùng với lượng nhỏ.
• Không nên dùng vỏ măng cụt tươi để sắc thuốc vì có thể chứa nhựa hoặc chất gây kích ứng – nên phơi khô, sơ chế kỹ.

Kết luận

Măng cụt rừng là món quà quý giá từ thiên nhiên, kết tinh giữa hương vị rừng núi hoang sơ và giá trị dinh dưỡng dồi dào. Đây không chỉ là loại trái cây thơm ngon, lạ miệng mà còn là dược liệu tiềm năng được người dân vùng cao gìn giữ và sử dụng từ bao đời nay.

Trong bối cảnh xu hướng tiêu dùng xanh, thực phẩm sạch và đặc sản vùng miền ngày càng được ưa chuộng, măng cụt rừng hứa hẹn là mặt hàng tiềm năng cho các đơn vị kinh doanh nông sản đặc sản, đồng thời cũng là lựa chọn tuyệt vời cho những ai yêu thích hương vị tự nhiên thuần khiết từ rừng xanh.